˙وال پست‌ها به طور کلی نگهدارنده دیوار در برابر بارهای جانبی هستند. این وال پست‌ها بسته به نوع دیوار و کاربری فضا نیاز به طراحی متفاوت توسط طراحان سازه را دارند. در حال حاضر رایج‌ترین انواع آن، استفاده از دوبل نبشی یا ناودانی برای مهار لرزه‌ای دیوار است. در این مقاله به بررسی ناودانی منقطع خواهیم پرداخت.
ناودانی منقطع چیست؟
یکی از تولیدات مجموعه هوملکس، وال پست منقطع می‌باشد. وال پست یا ناودانی تولید شده با ورق گالوانیزه، دارای سوراخ‌های اسلات (لوبیایی) برای استفاده در دیوار و سقف است. این ناودانی در ضخامت‌های متفاوت و در عرض بال‌های متفاوت تولید می‌شود. همچنین ارتفاع ناودانی‌ها بنا بر سفارش طراحان سازه قابلیت تغییر دارد. ضخامت ورق‌ها نیز بر اساس نظر مهندسین مشاور و طراح، قابل تغییر است.
انواع ناودانی منقطع
ناودانی منقطع در دو نوع ناودانی دیوار و ناودانی سقف موجود است.
ناودانی دیوار
یکی از روش‌های موثر اتصال دیوار به اعضای سازه‌ای، استفاده از ناودانی دیوار است. از نظر ظاهر، ناودانی دیوار با ناودانی سقف تفاوتی ندارد بلکه تنها ممکن است از نظر عرض بال با یکدیگر متفاوت باشند.
ناودانی سقف
این ناودانی، مشابه با ناودانی دیوار است ولی عرض بال آن باید حاصل جمع بیشترین دو مقدار خیز ماکزیمم و ۲٫۵ سانتی متر با ۴ سانتی متر باشد. لذا سازههای متعارف معمولا عرض بال کمتر و فاصله اجرای ناودانی‌های سقف از هم نیز کمتر است.
از ناودانی منقطع در کجا استفاده می‌شود؟
پیش از آن که موارد استفاده وال پست منقطع را بررسی کنیم، بهتر است بگوییم وال پست کامل یا یکسره در کجا کاربرد دارد؟
وال پست کامل به صورت یک الزام تنها در کاربری درمانی باید مورد استفاده قرار گیرد. هنگامی که طول دیوار بیش از ۴٫۵ متر و ارتفاع کف تا کف بیش از ۳٫۵ باشد، باید از میان قاب (وال پست میانی) به صورت سرتاسری یا یکسره استفاده کرد. البته باید به این نکته توجه داشت. در صورتی که دیوار با الیاف مسلح شده باشد. می‌توان از وال پست میانی صرف نظر کرد. در صورتی که کاربری مورد نظر درمانی نباشد و یا اینکه نیازی به استفاده از وال پست میانی نبود، می‌توان از ناودانی منقطع استفاده کرد.
چرا اجرای وال پست در سازه ضرورت دارد؟
به طور کلی وال پست به اتصال بهتر و محکم‌تر دیوارها و یا انتقال بار بهتر و صحیح‌تر و تیغه‌ها به اسکلت اصلی کمک می‌کند. به این صورت که وال پست، هنگام زلزله و باد، نیروهای وارد شده از دیوار را به قاب منتقل می‌کند و در نتیجه آن دیوار استحکام بیشتری یافته و از تخریب آن جلوگیری می‌شود. البته باید این نکته را مورد توجه قرار داد که وال پست، بارهای جانبی ناشی از زمین لرزه را تحمل نمی‌کند و ممکن است در اثر بارهای لرزه‌ای ترک بخورد.
طبق پیوست ششم آیین نامه ۲۸۰۰، به دلیل زلزله خیز بودن کشور ایران، اجرای وال پست الزامی است. مهندسین عمران و ساختمان، طبق مطالعاتی که بر روی ساختمان‌های ویران شده ناشی از زلزله انجام داده‌اند، دریافته‌اند که استفاده از انواع مهار برای اجزای غیر سازه‌ای ساختمان (نظیر وال پست برای دیوارهای غیر باربر) و میزان خسارات را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. در گذشته تصور می‌شد که با محافظت از المان‌های اصلی سازه، اجزای غیر سازه‌ای نیز سالم مانده و خسارات کاهش می‌یابد. زلزله سال ۱۳۹۶ سرپل ذهاب کرمانشاه، نشان داد که این فرضیه غلط بوده و با حفظ اجزای سازه‌ای اصلی، نمی‌توان جلوی خسارات وارده به کل سازه را گرفت. به همین دلیل باید از اجزای غیرسازه‌‌ای نیز محافظت کرد و بهترین روش آن، استفاده از مهارها یا نگهدارنده‌هاست.
نکات اجرایی وال پست منقطع
در محاسبه مقاطع و همچنین اجرای وال پست‌ها، دو مرجع از طرف سازمان تحقیقات و مسکن معرفی مورد تایید است.
- پیوست چهارم آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله
- ضابطه ۸۱۹ سازمان نظام مهندسی
لازم به ذکر این نکته است که هر کجا اختلاف بین این دو مرجع وجود داشت، اولویت با پیوست چهارم آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله است.
- طبق ضابطه ۸۱۹، مقاطع ناودانی باید از جنس فولاد سردنورده باشند. مقاطع فولادی گرم نورد شده ابعاد استاندارد و مشخص دارند و این امر موجب می‌شود که نتوانند مورد استفاده قرار بگیرند. دلیل این امر این است که ضخامت دیوار باید با عرض ناودانی تناسب داشته باشد و با توجه به تنوع میزان ضخامت انواع دیوارهای ساختمانی، نمی‌توان از یک ابعاد ثابت ناودانی استفاده کرد.
- هنگام استفاده از نبشی به عنوان قطعه اتصال در اعضای افقی و یا قائم، می‌توان نبشی وجه بیرونی دیوار را روی المان‌های سازه‌ای نصب و پس از چیدن دیوار، نبشی دیگری در وجه مقابل دیوار نصب نمود.
- فاصله بین دیوار تا ستون باید با مواد انعطاف‌پذیر چون پشم سنگ یا پلی استایرن پر شود.
- در صورتی که ستون فولادی باشد، می‌توان ناودنی منقطع را به ستون جوش کرد.
- حتما به این نکته توجه شود، در صورتی که المان نگهدارنده به عضو اصلی سازه‌ای متصل می‌شود، طول بال باید مجموع فاصله جداسازی و ۴ سانتی متر (برای پوشش روی بلوک) باشد.
روش نصب ناودانی در سازههای فولادی و بتنی
ناودانی و نبشی، در سازههای فولادی به المان‌ها جوش می‌شوند.برای نصب ناودانی در سازههای بتنی دو روش وجود دارد.
- روش اول
استفاده از میخ‌های کاشت به صورت چرخشی است. به همین روش می‌توان گیره‌های اتصال را نیز بر روی المان‌های بتنی نصب کرد. طبق پیوست ششم آیین نامه ۲۸۰۰، کاشت میخ نباید محدود به پوشش بتن باشد و باید تا هسته بتن نفوذ کند (البته در هر صورت نظر طراح اولویت دارد). از جمله پرکاربردترین میخ‌های کاشت، می‌توان به میخ کاشت یا رول بولت HKD اشاره کرد. استفاده از میخ‌های کاشت به صورت ضربه‌ای ممنوع می‌باشد و حتما باید از روش کاشت چرخشی استفاده کرد. زاویه نصب پیچ یا میخ در اجرای اتصالات بر سطوح اعضای سازه الزاما به صورت عمود بر المان سازه‌ای می‌باشد. پیشنهاد می‌شود محل قرارگیری پیچ یا میخ بر روی قطعات اتصال توسط مته مناسب و با یک شماره کمتر، از قبل سوراخ شود.
- روش دوم
دومین روشی که می‌توان برای نصب ناودانی به کار برد استفاده از صفحات فولادی دارای گل میخ است. در این روش صفحات فولادی دارای گل میخ در المان‌ها تعبیه می‌شوند و پس از آن ناودانی به آنها جوش می‌شود. برای این کار همچنین می‌توان از ابتدا ناودانی‌ها را به صفحات فولادی جوش کرده و سپس آن را به صورت یکجا در المان بتنی قرار داد.
روش دوم دارای معایب و مشکلاتی است. برای مثال ممکن است جایگذاری صفحات اشتباه انجام شود و در راستای میلگردها نباشد. همچنین قراردادن تعدادی زیادی صفحه قبل از بتن ریزی، از لحاظ اقتصادی و زمانی به صرفه نیست.
