˙والپست: مراحل ساخت یک ساختمان با کندن پی آغاز شده و با ساخت اسکلت، اجرای سقف و سپس دیوار چینی ادامه می‌یابد. هر کدام از این مراحل از اهمیت خاصی برخوردار بوده و عدم اجرای درست و اصولی هر یک، منجر به کاهش کیفیت سازه و کاهش امنیت آن در برابر عواملی مانند زلزله، سیل و عوامل محیطی مخرب می‌گردد.
یکی از اقدامات حائز اهمیت در مرحله دیوار چینی به خصوص در سازه‌های بزرگ، نصب والپست است. که در واقع قبل از شروع فرایند اصلی دیوارچینی یعنی گذاشتن مصالح روی یکدیگر به منظور ساخت یک دیوار، انجام میشود. این اقدام سبب یکپارچگی دیوار و اتصال درست آن به عناصر سازه‌ای (تیرها و ستون‌ها) شده و سازه را در برابر زلزله مقاوم می‌سازد. در ادامه به معرفی انواع وال پست، نحوه اجرای آن، ضرورت و یا به عبارتی مزایای استفاده از وال پست و سایر نکات در این باره می‌پردازیم.
وال پست کلافی با طول مشخص است که از دو نوع وال پست افقی یا عمودی تشکیل شده و از آن برای یکپارچه سازی اسکلت و دیوارها استفاده میشود.والپست چیست و از چه مصالحی ساخته میشود؟
والپست کلافی با طول مشخص است که از آن برای یکپارچه سازی اسکلت و دیوارها استفاده میشود. رایج ترین نوع مصالح برای ساخت وال پست پروفیل یا نبشی است. پروفیل نوعی مصالح فلزی است که به شکل یک مکعب مستطیل تو خالی بوده و دو طرف آن می‌تواند باز یا بسته باشد. سطح مقطع پروفیل‌عامل اصلی تعیین کننده کاربری آن است. هر چه سطح مقطع پروفیل کوچکتر باشد، به اصطلاح نمره پایین‌تری دارد.
وال پست یک عضو غیر سازه‌ای است، یعنی نیروی وارده توسط مصالح را به زمین منتقل نمی‌کند. بلکه وظیفه‌ی آن انتقال نیروهای وارده بر مصالح و وزن خود آنها به عناصر سازه‌ای و اتصال درست دیوار به ستون یا تیر (به اصطلاح درگیری صحیح دیوار با سازه) است. هر پروفیل می‌تواند به صورت عمودی یا افقی به دو تیر و یا دو ستون مجاور وصل شود. وال پست معمولا در سازه‌های بزرگ با دهانه‌های عریض‌تر کاربرد دارد و برای سازه‌هایی نظیر ساختمان‌های مسکونی الزامی نیست. اما این امر بستگی به نقشه و طراحی سازه داشته و ممکن است استفاده از وال پست در سازه‌های کوچکتر نیز ضروری باشد. وال پست‌ها می‌توانند به دو صورت افقی و عمودی نصب شوند.
انواع پروفیل
پروفیل‌ها انواع مختلفی دارند. رایج ترین پروفیل، پروفیل کلافی است. پروفیل کلافی نوع خاصی از پروفیل نمره پایین است که به علت شکل ظاهری خاص خود، در ساخت چارچوب و وال پست کاربرد دارد. این پروفیل‌ها به صورت کلاف تولید شده و به بازار عرضه می‌شوند. اگر از رو به رو به سطح مقطع این پروفیل نگاه کنید، مستطیلی است که یکی از طول‌های آن از یک یا دو طرف امتداد یافته است. پروفیل کلافی دارای یک لبه است که در امتداد طول پروفیل ادامه می‌یابد. به واسطه این لبه‌ها چهار پروفیل کلافی کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، به گونه‌ای که هر پروفیل روی لبه پروفیل دیگر قرار گرفته و ستونی توخالی را تشکیل می‌دهند که به این ستون، کلاف پروفیل و یا کلافی گفته میشود.
پروفیل ناودانی یکی دیگر از مصالح فلزی پرکاربرد در ساخت وال پست است. این سازه فلزی دارای سطح مقطع مستطیلی شکل است که یک طول و دو عرض دارد، به همین دلیل به این‌نوع پروفیل، منقطع نیز گفته میشود. در ادامه به بررسی بیشتر این سازه و ویژگی‌های آن می‌پردازیم.
تاریخچه اجرای والپست
اطلاعات دقیقی از زمان شروع استفاده از والپست در سازه‌ها در دست نیست. می‌توان گفت استفاده از سازه‌های حمایتی مشابه وال پست، از زمانی که ساختمان‌های آجری با اسکلت‌های چوبی ساخته می‌شدند شروع شده است. در آن زمان ستون‌های توپر چوبی به صورت ضربدری یا قائم در اکثر سازه‌ها دیده می‌شد. اینکه استفاده از سازه‌های فولادی به عنوان وال پست از چه زمانی آغاز شد نیز معلوم نیست، اما با شواهد موجود می‌توان حدس زد که استفاده از وال پست فلزی یا سنتی که اولین و قدیمی‌ترین نوع وال پست فلزی است، چندی پس از رواج اسکلت فلزی رواج یافت.
انواع والپست از نظر نحوه اجرا
به طور کلی وال پست به المانی جهت حفظ دیوار در برابر بارهای جانبی گفته میشود. باید این توضیح داده شود که وال پست از چه اجزایی و با چه هدفی و چگونه احداث میشود.
والپست قائم
به وال پست‌های عمودی که در دو سمت دیوار احداث میشود گفته میشود. این وال پست‌ها عمدتا از مصالحی همچون نبشی، ورق گالوانیزه سرد نورد شده، قوطی‌ها و ناودانی‌ها ساخته می‌شوند. در صورتیکه هر نوع جنسی به جز گالوانیزه در احداث وال پست‌های عمودی به کار رفته باشد، باید حتما قبل از نصب بر روی آن ضد زنگ زده شوند. همچنین اگر طراح دوره تناوب (T) را ۱ در نظر گرفته باشد، می‌توان از جداسازی دیوار با سازه جلوگیری کرد اما اگر در طراحی کمتر از ۱ در نظر گرفته شده باشد، باید فاصله جداسازی رعایت شود. هر چند که در پیوست ششم ویرایش چهارم آیین نامه ۲۸۰۰ به صراحت و به دور از هرگونه زمان تناوب فاصله جداسازی در نظر گرفته شده، این امر برای وال پست‌های افقی، یک صدم ارتفاع است.
در طراحی بال‌های المان‌های عمودی نگهدارنده دیوار یا همان وال پست عمودی باید به مقدار دریفت ماکزیمم توجه داشت. بال‌های المان‌های عمودی باید از دیرفت ماکزیمم طبقات بزرگتر باشد. به همین سبب است که بر خلاف المان‌های سازه‌ای که در ارتفاع عمدتا کوچکتر می‌شوند، المان‌های والپست با بالا رفتن ارتفاع بزرگتر می‌شوند.
وال پست افقی
این المان تنها در صورتیکه ارتفاع کف سازه‌ای ما بیش از ۳٫۵ متر باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. فاصله جداسازی این والپست بیشترین دو مقدار (۲٫۵ سانت و یا خیز ماکزیمم تیر) است. خیز ماکزیمم تیر توسط طراح سازه باید در اختیار مجری قرار بگیرد. المان افقی به هیچ عنوان نباید به المان عمودی به صورت گیردار متصل گردد. اتصالات والپست باید به صورت کاملا مفصلی باشد و تنها وال پست عمودی باید به کف به صورت صلب متصل گردد.
والپست کامل
وال پست کامل به دو نوع وال پست با نبشی و وال پست با ناودانی تقسیم می‌گردد.
والپست با نبشی
تنها تفاوت در وال پست‌های کامل در نوع ساخت آن و در برخی نقاط در نوع اتصال به سقف آن است. وال پست با نبشی متشکل از دوبل نبشی که به صورت زیگزاگ با میلگرد و یا به صورت پلکانی با تسمه به همدیگر متصل شده باشند گفته میشود.
در اتصال دو نبشی به یکدیگر باید توجه داشت که در صورتی که از میلگرد (چه ساده و چه آجدار) به صورت زیگزاگ استفاده شده، فاصله گام زیگزاگ‌ها حداکثر ۳۰ سانتی متر باشد و در صورتیکه بر روی تیرآهن بود با جوش و به صورت صلب و در صورتیکه بر روی بتن بود باید به صورت نصب بر صفحه‌ای که به بتن بولت شده باشد صورت پذیرد. این امر به صورت ثابت چه وال پست از نوع نبشی و چه ازنوع ناودانی باشد، باید ایجاد شود. همچنین اتصال باید به صورت کشویی (از سه جهت مقید و در یک جهت مفصلی) باشد.
اتصال کشویی را می‌توان با استفاده از سوراخ لوبیایی نیز ایجاد کرد ولی متداول‌ترین نوع اتصال کشویی استفاده از نبشی متصل به فحه بالاست. ابتدا متناظر کف یک صفحه در سقف با بولت کاشته میشود، سپس از نبشی برای نگهداری وال پست در داخل خود به گونه‌ای که نبشی نگهدارنده به صفحه جوش و به صورت مفصلی به وال پست متصل میشود، استفاده میشود.
حتما پس از عملیات نصب وال پست، قسمت‌های جوش شده را رنگ یا ضد زنگ بزنید.
والپست با ناودانی
تفاوت این وال پست تنها در نوع مصالح است. وال پست با ناودانی از جنس ورق سرد نورد شده و یا در صورتیکه بال‌های ناودانی نیازی به طول غیر متعارف داشته باشند و با ضخامت ناودانی مورد تایید باشد می‌توان از جنس ناودانی ساخته شده در کارخانه باشد. لازم به ذکر است از مزایای این وال پست کاهش هزینه ساخت وال پست و به تبع آن کاهش پرتی مصالح است. اما باید توجه داشت که هزینه ورق و نورد کاری و برش آن از هزینه خرید نبشی آماده و حمل آن بیشتر است، لذا این امر با توجه به خواست کارفرما و مقدورات پروژه، استفاه از هر کدام را ممکن و مقدور می‌دارد. در استفاده از ورق‌های سرد نورد امکان طراحی بر اساس دریفت طبقات سهولت بیشتری دارد، همچنین می‌توان از ضخامت‌های پایین‌تر جهت ایجاد وال پست استفاده کرد. هزینه الکترود مصرفی جهت ساخت نیز کاهش می‌یابد.
والپست منقطع
قبل از اینکه راجع به وال پست منقطع صحبت کنیم باید بگوییم کجا وال پستکامل یا یکسره (continuous) استفاده میشود و کجا وال پست منقطع. وال پست کامل به صورت یک الزام تنها در کاربری‌های درمانی باید استفاده شود. همچنین در مواقعی که طول دیوار بیش از ۴٫۵ متر و ارتفاع کف تا کف بیش از ۳٫۵ متر باشد باید وال پست میانی را از وال پست یکسره و کامل کار کرد، در غیر این موارد می‌توان از وال پست منقطع استفاده کرد (همچنین در صورتیکه دیوار با الیاف مسلح شده باشد می‌توان از وال پست میانی صرف نظر کرد).
والپست با دوبل نبشی
استفاده از وال پست با دوبل نبشی در مواقعی توصیه میشود که پروژه مقدار زیادی نبشی پرت شده از سایر فعالیت دارد یا برای فعالیت خاصی نظیر اجرای چاله آسانسور نبشی تهیه کرده و از ضایعات نبشی یک محصول می‌تواند تهیه کند. این امر سبب ایجاد ارزش افزوده در مصالح میشود. لازم به ذکر است که در این موارد باید برای اتصال هر دو نبشی از میلگرد یا تسمه (مطابق با ساخت وال پست کامل با دوبل نبشی) استفاده کرد. در هر متر باید ۱ عدد وال پست منقطع به طول ۴۰ سانت در المان‌های عمودی و طول ۲۰ سانت در المان‌های افقی استفاده کرد.
والپست با ناودانی
بهینه‌ترین راه برای مهار لرزه‌ای دیوارها در صورتیکه طول آنها کمتر از ۴ یا ارتفاع کف تا کف از ۳٫۵ متر کمتر باشد، استفاده از ناودانی منقطع با ورق سرد نورد شده گالوانیزه است، چرا که امکان تغییر هر بعد به راحتی امکان پذیر است. بدین معنا که می‌توانید با ضخامت کم و طول بال متغیر و به هرگونه که طراح سازه دستور داده باشد، المان خود را سفارشی سازی کنید. این نوع وال پست‌ها پرکاربردترین نوع وال پست رایج در حال حاضر است چرا که از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است. همچنین عملیات‌های اضافی نظیر ضد زنگ زدن و ساخت وال پست و هزینه‌هایی همچون ساخت وال پست در آن حذف می‌گردد.
روش‌های نوین مهار دیوار
رفته رفته و با توجه به جایگزینی روز افزون انواع پلیمرها در زندگی روزمره و صنعت ساختمان، این امر در تمامی موارد جاری شده است به طوریکه مسلح کردن و مهار دیوارها هم با روش‌های نوینی همچون الیاف FRP و الیاف‌های شیشه و کربن و پلیمرهای نساجی شدنی شده است. به طور کلی باید گفت که این نوع مسلح کردن دیوار و مهار مثل ژاکتی دیوار را محافظت می‌کند. در صورت استفاده از الیاف‌ها نیاز به استفاده از وال پست‌ها و المان‌های فلزی نیز هست. البته استفاده از الیاف‌ها نیازمند تدابیر خاص خود هستند. همچنین میزان المان‌های فلزی استفاده شده در این روش نیز بسیار کاهش می‌یابد.
نکته
لازم به ذکر این نکته است که چون طراحی در این روش به صورت خمش یک طرفه است و این خمش در راستای قائم است لذا دیوار نیازی به وادار نداشته و به تبع آن محدودیتی در طول دیوار نیز وجود ندارد. همچنین الزام به استفاده از الیاف در کناره دیوارها توامان با وال پست و الیاف در کناره بازشوها وجود دارد. لذا اگر نازک کاری روی آن از جنس سیمان بود باید از الیاف‌های مقاوم در برابر قلیا یا AR-Glass با مقاومت تسلیم حداقل ۱۰۰۰ مگاپاسکال استفاده شود و در صورتیکه گچ بود استفاده از الیاف شیشه معمولی با مقاومت مذکور در بالا بلامانع است.
این الیاف‌ها باید در هر دو سمت دیوار اجرا گردد در صورتیکه این الیاف‌ها به صورت نواری اجرا گردند باید جرم حجمی ۱۰۰۰ گرم بر متر مربع داشته باشند و در حالت استفاده به صورت سرتاسری در هر دو وجه جرم حجمی ۵۰ گرم بر متر مربع نیز قابل قبول است. همچنین می‌توان از الیاف کربن با مقاومت تسیلم ۳۰۰۰ مگاپاسکال به جای الیاف شیشه استفاده نمود. فاصله بین شبکه‌های متعامد الیاف‌ها نباید از ۵ میلی متر کمتر باشد.
الیاف FRP
یک روش دیگر برای پایدارسازی دیوار در جهت خارج از صفحه، استفاده از نوارهای قایم FRP می‌باشد. جزئیات این روش در نشریه ض-۶۹۱ مرک تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ارائه شده است.
جزئیات اتصال آن به تیر و ستون مشابه بند ۱-۱۱-۲-۴-۱ می‌باشد. این روش با وجه به هزینه بالاتر FRP ممکن است در بسیاری از حالات غیر اقتصادی شود.
در انتها ذکر چند نکته در ارتباط با مهار دیوارها ضروری است:
- اتصالات به سازه‌های بتنی باید با میخ و پیچ باشد و استفاده از میخ کوب منسوخ است و باید اتصالات چرخشی جایگزین شود.
- جهت اتصال بهتر می‌توان در هنگام اجرای سازه ضخامتی را در بتن جهت اجرای مهارها مدفون کرد.
- هنگام نصب باید از فاصله پوشش میلگردها فاصله گرفت تا نصب میخ و پیچ‌ها سبب قلوه کن شدن بتن نگردد.
- پیشنهاد میشود استفاده از میخ و پیچ با یک شماره متر کمتر جهت تعیین محل دقیق انجام شود.
انواع والپست از نظر مصالح به کار رفته در آن
وال پست‌ها از نظر مصالح به کار رفته در اجرای آنها نیز انواع مختلفی دارند که تمامی آنها می‌توانند به صورت عمودی یا افقی اجرا شوند.
والپست با نبشی
متداول‌ترین نوع وال پست، وال پست با نبشی است. این نوع والپست از دو نبشی با فاصله متغیر (بسته به ضخامت دیوار) و یک میلگرد تشکیل میشود. جنس نبشی‌ها از فولاد بوده و به صفحات فلزی نصب شده روی کف و سقف، جوش داده می‌شوند. از آنجایی که نبشی‌های به کار رفته در وال پست با نبشی از جنس فولاد هستند، تولید آنها هزینه زیادی به دنبال دارد. بنابراین قیمت تمام شده وال پست نیز بالا است. معمولا برای سقف‌های بلند و یا دیوارهای عریض، باید هم از وال پست عمودی و هم از وال پست افقی استفاده کرد. که این باعث افزایش بیشتر هزینه‌ها میشود.
والپست ناودانی
همانطور که گفتیم ناودانی نوعی پروفیل منقطع است که می‌تواند در اجرای والپست به کار رود. به تمامی وال پست‌هایی که از این نوع پروفیل بهره می‌گیرند، وال پست ناودانی گفته میشود. سطح مقطع ناودانی به شکل یک مستطیل با یک طول است که شکل پروفیل ناودانی را مانند یک مکعب مستطیل با سه وجه U شکل می‌سازد. به وجه‌های کناری پروفیل بال گفته میشود. ناودانی در جنس و ابعاد مختلفی تولید میشود که هر کدام کاربرد متفاوتی دارد. وال پست ناودانی بهترین جایگزین نبشی‌ها است، چرا که نه تنها هزینه‌های ساخت و ساز را کاهش می‌دهد، بلکه دارای مقاومت بیشتری بوده و باعث انتقال درست و اصولی بار از دیوار به عناصر سازه‌ای می‌گردد.
والپست گالوانیزه
والپست گالوانیزه نوعی وال پست ناودانی است که از ورق گالوانیزه ساخته شده و در بال‌های آن پانچ‌هایی جهت قرارگیری میلگرد، ایجاد شده است. معمولا برای اتصال پروفیل‌ها به عنصر سازه از میلگرد استفاده میشود. این میلگردها باید به وسیله اتصالاتی نظیر گیره یا قلاب به پروفیل متصل شوند اما در والپست یا پروفیل گالوانیزه، میلگردها درون پانچ‌ها قرار می‌گیرند.
والپست آماده
والپست آماده که معمولا به شکل وال پست ناودانی است، دارای دو نبش در قسمت بالایی و انتهایی خود می‌باشد. نبش بالای ناودانی که به نبش لوبیایی معروف است. برای اتصال وال پست با پیج و مهره به سقف استفاده میشود و نبش سوراخدار قسمت انتهایی برای اتصال وال پست آماده به کف و به وسیله رول بولت تعبیه شده است. امروزه اکثر وال پست‌های تولید شده آماده هستند و این دو نبش در آنها وجود دارد. این امر سبب سهولت استفاده از این پروفیل‌ها و رواج کاربری آنها در سازه‌ها شده است.
والپست درب و پنجره
هر گونه درب و پنجره و به عبارتی حفره، باعث کاهش مقاومت دیوار و اختلال در عملکرد آن میشود. نوعی از والپست ناودانی که طول کمتری دارد در چهار طرف این حفره‌ها به کار می‌رود تا استحکام دیوار را حفظ کند. نصب وال پست درب و پنجره معمولا به وسیله اتصال بست‌هایی به ستون و تیر (درب) یا به بلوک های دیوار (پنجره) و قرار دادن پروفیل درون آن، انجام میشود.
والپست ترکیبی
هنگامی که دو یا چند پروفیل، مثلا دو نبشی و یا یک نبشی و یک ناودانی کنار یکدیگر قرار گیرند، وال پست ترکیبی اجرا شده است. معمولا این اتفاق زمانی می‌افتد که نیاز به اجرای وال پست قائم و عمودی به همراه یکدیگر باشد از این رو به وال پست‌های H و هر وال پستی که متشکل از تیرک و وال پست قائم باشد، وال پست ترکیبی گفته میشود.
انواع اتصالات والپست
وال پست‌ها با روش‌های مختلفی به کف و سقف سازه متصل می‌شوند و همچنین هر بخش از سازه نیازمند ابزارهای خاصی برای نصب وال پست است. ابزارهای اتصال وال پست تنوع بالایی دارند. وال پست با نبشی و وال پست‌های عادی می‌توانند توسط میلگرد و یا تسمه به ستون‌ها متصل شوند. در حالی که در وال پست آماده با استفاده از نبشی‌ها و انکر بولت، پلیت و یا صفحات فلزی به پروفیل وصل شده و سپس به تیر یا ستون متصل می‌گردند.
اتصال کشویی
یکی از پرکاربردترین و رایح‌ترین روش‌های نصب وال پست، اتصال کشویی است که با وال پست ناودانی انجام میشود. در این روش بست‌های U شکل با فواصل معین و معمولا به صورت دوتایی روی ستون‌ها یا تیرها نصب میشود. مزیت این اتصال آن است که دیوار کاملا ثابت نمی‌شود و توانایی حرکت بسیار جزئی دارد. بنابراین در هنگام زلزله دیوار ترک برنداشته و فقط در جهت نیروهای وارده، روی بست‌ها می‌لغزد. در اتصال کشویی نیازی به ایجاد فاصله بین بلوک‌ها و وال پست نیست و بلوک‌ها روی وال پست چیده می‌شوند.
اتصال با بست ارتجاعی
بست ارتجاعی یا رادیکالی همانطور که از نامش پیداست به شکل یک رادیکال است که قسمت خم شده آن حالت ارتجاعی دارد. این بست که یکی از بست‌های پرکاربرد برای اتصال دیوارهای هبلکس به ستون یا تیر است، دارای دو قسمت است. که قسمت اول به وسیله پیچ و مهره به عنصر سازه‌ای و قسمت دیگر به دیوار میخ میشود. در هنگام زلزله قسمت ارتجاعی کمک می‌کند تا دیوار حرکتی جزئی داشته و بر اثر تنش آسیب نبیند.
اتصال تلسکوپی
این نوع اتصال برای نصب وال پست عمودی و اتصال پروفیل به تیر استفاده مس‌شود. و در پروفیل‌های کلافی و در دیوارهای تیغه‌ای به کار می‌رود. در اتصال تلسکوپی چهار نبشی دور چهار ضلع پروفیل به طوری که یک ضلع قائم آنها روی پروفیل و دیگری روی سقف باشد، قرار گرفته و حرکت پروفیل را محدود می‌سازند.
مزایای استفاده از والپست چیست؟
با تمام این توضیحات به این سوال میرسیم که چرا باید از وال پست استفاده کنیم و استفاده از انواع آن مانند وال پست ناودانی و وال پست آماده چه فایده‌ای برای سازه دارد؟
- مقاومت در برابر زلزله
گفتیم که وال پست یک عضو غیر سازه‌ای است و وظیفه آن انتقال نیروهای وارده بر دیوار به عناصر سازه‌ای است. با این کار تنش وارده بر دیوار بر اثر زلزله به خوبی به ستون و سپس به زمین منتقل شده و در نهایت دیوار سالم می‌ماند. انتقال این نیروها مستلزم رابطه و یا درگیری درست دیوار با اسکلت است. در واقع دیوار از سازه به صورت مستقیم منفصل میشود. و وال پست راه ارتباطی میان دیوار و ستون و تیر است.
- افزایش استقامت دیوار در اطراف بازشوها
وال پست درب و پنجره که نوعی وال پست ناودانی است. استحکام دیوار را بالا برده و از ترک برداشتن بلوک های اطراف بازشو جلوگیری می‌کند.
هدف اصلی اجرای وال پست تنها نگهداری از المان‌های غیر سازه‌ای و افزایش استحکام سازه در برابر حوادثی نظیر زلزله است. عدم اجرای وال پست باعث ایجاد خطر آسیب جدی به دیوارها در هنگام زلزله و خرابی شدید سازه میشود. شاید در طول زلزله به اسکلت ساختمان صدمه‌ای وارد نشود، ولی با خرابی دیوار عملکرد کلی ساختمان مختل میشود.
آیین نامه اجرایی والپست
برای نصب وال پست، نیاز به رعایت ضوابط و قوانینی است که عدم رعایت آنها عواقب قانونی به همراه دارد. اولین و شاید مهم‌ترین مورد در ضوابط اجرای وال پست، اندازه دهانه و عرض دیوار است. در صورتی که عرض دیوار بیشتر از ۴ متر اجرای وال پست الزامی است. طبق مقررات ملی، باید در تمامی دیوارهای پیرامونی، وال پست قائم اجرا شود. همچنین اجرای وال پست ترکیبی در سازه‌های بالای هشت طبقه الزامی است. ضوابط اجرای وال پست شامل بندهای ۴-۹-۱-۳ مبحث چهارم مقررات ملی و بند ۵-۳-۴ و بند ۴-۵-۴ ویرایش چهارم آیین نامه ۲۸۰۰ و سایر بندهای این دو میشود.
نحوه اجرای والپست چگونه است؟
اجرای وال پست در سازه‌های مختلف، با روش‌های متفاوتی انجام میشود. در سازه‌های اسکلت فلزی، ابتدا درون قاب ستون پلیت قرار گرفته و پس از بتن ریزی، وال پست به همان پلیت به وسیله رول بولت یا پیچ و مهره متصل شده و یا به آن جوش داده شود.
در سازه‌های بتنی، اتصال دیوار به عناصر سازه‌ای معمولا توسط بست یعنی اتصال کشویی و یا وال پست آماده صورت می‌گیرد. چرا که امکان جوش دادن وال پست به بتن وجود ندارد.
وظایف مهندس ناظر پروژه در اجرای والپست
مهندس ناظر نقش مهمی در کنترل کیفیت و اجرای درست و اصولی وال پست دارد. اول از همه مهندس ناظر باید از نکات اجرای وال پست اطلاعات کامل داشته باشد. در ابتدا باید مطمئن شود که بیس پلیت‌ها در قاب ستون و قبل از بتن ریزی قرار می‌گیرند و یا پس از بتن ریزی به ستون و تیرها توسط ردل بولت متصل می‌شوند. استفاده از میخ برای هر نوع اتصالی به عناصر سازه‌ای ممنوع است و اتصالات مستقیم به ستون و تیر باید با پیچ و مهره و رول بولت انجام شود. همچنین بررسی ابعاد نقشه‌ی طراحی شده توسط معمار و اطمینان از اجرای درست آن، بر عهده مهندس ناظر است.
در هنگام طراحی سازه، در صورتی که سختی دیوار محاسبه شده باشد، دیوار می‌تواند به صورت مستقیم و بدون فاصله به ستون وصل شود. اما در غیر این صورت مهندس ناظر باید از وجود فواصل معین (بر اساس ضابظه پیوست ۶ مبحث ۲۸۰۰) میان دیوار و ستون اطمینان حاصل کند.
اجرای وال پست در برخی از سازه‌ها الزامی است و در صورت عدم اجرای وال پست توسط کارفرما، مهندس ناظر می‌تواند از امضای برگه‌ی پایان کار خودداری کند.
اشتباهات رایج در اجرای والپست
وال پست عضو مهمی از یک سازه به شمار می‌رود و عدم اجرای درست و اصولی آن عواقب جبران ناپذیر حقوقی را به دنبال دارد. و می‌تواند باعث آسیب به جان و مال ساکنین ساختمان شود.
در بسیاری از موارد، پیمانکاران به منظور کاهش هزینه‌های ساخت و ساز تعداد پروفیل‌های به کار رفته در وال پست و یا فواصل آنها را تغییر می‌دهند. عدم اجرای وال پست طبق محاسبات انجام شده عملکرد آن را مختل کرده و در واقع کاربری مفید آن را از بین می‌برد.
عدم اتصال درست پایه‌ی وال پست به بیس پلیت و یا عدم استفاده از بیس پلیت از دیگر اشتباهاتی است که در بسیاری از سازه‌ها دیده شده است. در این موارد پایه‌ی وال پست کامل مهار نمی‌شود که سبب کاهش استحکام وال پست می‌گردد.
والپست دیوار هبلکس و تفاوت آن با دیوارهای آجری یا بلوک سیمانی
وال پست دیوار هبلکس تفاوت‌هایی با وال پست دیوارهای آجری یا بلوک سیمانی ندارد اما اتصالات به غیر از وال پست برخی تفاوت‌هایی دارد که به ویژگی‌های آن می‌پردازیم.
- طبق پیوست ششم آئین نامه ۲۸۰۰، نحوه اتصال دیوار به ستون در دیوار هبلکس متفاوت است. لازم به ذکر است تنها در ساختمان‌هایی که با کاربری درمانی هستند از نبشی سرتاسری استفاده می‌کنیم.
- استفاده از دو نبشی (ناودانی منقطع) در تمام دیوارها
- استفاده از گیره و قلاب (شاخک انتهایی) در دیوارهای بلوکی یا با ملات سنتی
- استفاده از بست رادیکالی (بست ارتجاعی u شکل): در بلوک‌های هبلکس، برای اتصال بلوک‌ها به ستون، به جای استفاده از نبشی‌های منقطع یا گیره و قلاب، می‌توان از بست‌های ارتجاعی یا انعطاف پذیر استفاده کرد. از قطعه بست رادیکالی، به عنوان نگهدارنده دیوارهای هبلکس استفاده میشود. که جایگزین مناسبی برای نبشی کشی کنار ستون است و در هشت گیرا نیز قابل استفاده است. اتصال قطعه بست رادیکالی به ستون در سازه‌های بتنی با پیچ و رولپلاک و در سازه‌های فلزی با جوش می‌باشد.
- با توجه به اینکه دیوارهای هبلکس، جز دیوارهای دارای ملات بستر نازک محسوب می‌شوند، باید از بست‌های فولادی تخت در آنها استفاده نمود.
نحوه اتصال دیوار هبلکس به زیر سقف چگونه است؟
طبق بند پ۶-۱-۴-۲-۶، دیوار نباید به سقف اتصال مستقیم داشته باشد. و اتصال آنها باید به صورت مفصلی و با استفاده از مهار خارج از صفحه دیوار به وسیله قطعاتی از قبیل نبشی یا ناودانی صورت گیرد.
قیمت والپست دیوار هبلکس چگونه محاسبه میشود؟
باید بدانید قیمت وال پست و یا اتصالات در دیوار هبلکس به عواملی همچون طول، ارتفاع، ضخامت دیوار و کاربری ساختمان احداثی بستگی دارد.
قیمت اجرای والپست به چه میزان است؟ متاثر از چه مواردی است؟
دستمزد و هزینه نصب وال پست در مقایسه با سایز هزینه‌ها در ساخت سازه، رقم قابل توجهی نمی‌باشد. قیمت وال پست به پارامترهای مختلفی بستگی دارد. دستمزد و هزینه نصب وال پست، هم به‌صورت تکی، هم مترمربعی و هم کیلویی محاسبه می‌گردد. با توجه به فرآیند اجرای وال پست، هزینه نصب آن مقرون به صرفه است.
قیمت والپست آماده
قیمت وال پست آماده به قیمت تمام شده متریال مورد استفاده در آن بستگی دارد. اغلب اجزای تشکیل دهنده وال پست، نبشی و پلیت‌های فولادی هستند. قیمت این متریال بر حسب کیلوگرم و با قیمت روز محاسبه میشود. سایز و وزن نبشی‌ها یکی از عوامل تعیین کننده قیمت آن‌هاست. نکته قابل توجه در اینگونه وال پست‌ها، استفاده از ورق گالوانیزه است. که با توجه به حذف اجرای ضد زنگ به کیفیت بالا و زمان پایین کار منتج میشود.
سوالات متداول
جواب کوتاه به این سوال این است: بله. اجرای وال پست یکی از ضوابط آیین نامه‌ی ملی است. و در صورت عدم اجرای آن، ساخت ساختمان تا زمان نصب وال پست، توسط مهندس ناظر متوقف میشود. در صورتی که مهندس ناظر، برگه پایان کار ساختمانی بدون وال پست را مهر کند. در صورت خرابی و آسیب جدی به ساختمان و ساکنین آن بر اثر عدم اجرای وال پست، عواقب حقوقی شامل حال ناظر پروژه می‌گردد.
استفاده از بست‌های رادیکالی و تخت و یا میلگرد بستر در دیوارهای کوتاه و کوچک، به علت وزن پایین‌تر، سهولت اجرا و هزینه‌ی کمتر، جایگزین‌مناسبی برای اجرای وال پست است. البته برای برخی از ساختمان‌ها، طبق ضوابط آیین نامه باید از هر دوی آنها استفاده کرد.
میلگرد بستر مانند وال پست به دو صورت افقی و عمودی اجرا می‌شوند. در مواردی که میلگرد بستر و وال پست با هم اجرا می‌شوند، میلگرد بستر فقط به صورت افقی اجرا می‌گردد. این میلگردها در ملات زیرین دیوار پنهان می‌شوند اما برای اجرای میلگرد بستر عمودی، کلاف‌هایی از مفتول‌ها درست شده و به صورت یک‌نردبان در ملات فرو میروند. سپس دیوارچینی در فاصله‌ی میان دو ردیف میلگرد انجام میشود.
کلام آخر
با توجه به آنچه که گفتیم، وال پست‌های ناودانی و وال پست‌های آماده رایج‌ترین و البته به صرفه‌ترین نوع از وال پست‌ها هستند. چرا که طراحی آنها به گونه‌ای است که با اکثر نحوه‌های اجرای وال پست سازگارند. از طرفی راهی جایگزین برای مقاوم سازی دیوارها در باربر زلزله وجود دارد که میلگرد بستر نام دارد. باید توجه داشت که اجرای سازه حمایتی (میلگرد بستر یا وال پست) در سازه‌های بزرگ ضروری است و عدم اجرای آن شاید باعث کاهش هزینه شود، اما عواقب جبران ناپذیری را در پی دارد.
از آنجایی که شواهد چندانی مبنا بر استفاده از وال پست در ایران در سال‌های دورتر وجود ندارد، می‌توان گفت این سازه حمایتی، پدیده‌ای نوین و تقریبا جدید در کشور است و رواج گسترده و درک اهمیت آن توسط تمام کارفرمایان زمانبر است. اما باید امیدوار بود تا در جهت ساخت سازه‌های مقاوم‌تر و کارآمدتر، تمامی استانداردهای لازم در ساخت آنها رعایت شود.
در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر و یا مشاوره با کارشناسان شرکت هوملکس، با ما تماس بگیرید.
دفتر تهران
۲۸۳ ۲۸۴ – ۰۲۱
دفتر کرج
۵۱۲۵ ۳۴۲۰ – ۰۲۶
مدیر فروش
۰۹۱۲۱۰۲۷۶۶۷
