کشور ایران کشوری زلزله خیز بوده و به همین دلیل مهار لرزه‌ای اجزای یک سازه در ایران، اهمیت بالایی دارد. طی دهه‌های اخیر، دستورالعمل‌های مختلفی برای طراحی استاندارد ساختمان‌ها در برابر زلزله ارائه شده است که از جمله آنها می‌توان به آیین نامه ۲۸۰۰ اشاره کرد. پس از رخداد زلزله کرمانشاه در سال۱۳۹۶ لزوم اجرای صحیح قوانین و ضوابط تشدید شد. لازم است بدانید اکثر خسارات وارده توسط این زلزله، ناشی از ریزش و تخریب دیوارها بوده است. به همین دلیل بر مهار لرزه‌ای دیوارها تاکید شد و در نتیجه آن پیوست ششم آیین نامه ۲۸۰۰ بود که عنوان آن طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای معماری است، منتشر شده و قوانین و ضوابط بسیاری در آن جمع آوری و ذکر شده است. در این آیین نامه روش‌های مختلفی برای مهار دیوارهای سازه‌ای و غیر سازه‌ای عنوان شد که از جمله آنها می‌توان به استفاده از وال پست، استفاده از میلگرد بستر و … اشاره کرد. یکی از روش‌های نوین مسلح کردن دیوار که در این پیوست مطرح شده است، استفاده از وال مش است. در این مقاله از هوملکس به بررسی وال مش در مقررات ملی ساختمان می‌پردازیم. تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
وال مش چیست؟
وال مش یکی از روش‌های نوین مهار دیوارهای سازه و تقویت آنها در برابر زلزله اسات که در سال‌های اخیر استفاده از آن در کشور ایران رواج پیدا کرده است. وال مش یا همان توری مش فایبرگلاس، نواری از جنس الیاف شیشه است که به عنوان بهترین جایگزین برای وال پست‌های فلزی شناخته شده است. وال مش بر روی دیوار اجرا شده و توسط میخ تثبیت می‌شود. این محصول مانند یک کلاف نگهدارنده عمل می‌کند. وال مش توسط یک لایه پلاستر گچی یا سیمانی پوشانده می‌شود. وال مش ملاتی نیمه آماده است که به عنوان چسب مخصوص وال مش به کار می‌رود. پلاستر وال مش وظیفه چسباندن و تثیبت وال مش بر روی دیوار را دارد. در صورت اجرای وال مش در دو طرف دیوار، دیوار دارای انسجام و یکپارچگی خواهد شد و این ویژگی را در برابر زلزله نیز از خود نشان می‌دهد. به این ترتیب هنگام بروز زلزله یا وارد شدن نیرو به سازه، این نیروها از دیار به اسکلت اصلی منتقل شده و به این صورت از ورود آسیب‌های جدی به دیوار و سازه جلوگیری می‌شود. استفاده از وال مش موجب می‌شود تا از ترک خوردگی‌های بسیار عمیق یا ریزش دیوار جلوگیری شود.
وال مش به صورت نواری اجرا می‌شود. این محصول مزایای فراوانی دارد که استفاده از آن را توجیه می‌کند. برای مثال از مزایای آن می‌توان به قیمت مناسب آن اشاره کرد. برای نصب صحیح تر و بهتر وال مش باید ضوابط و نقشه‌های ساختمان به درستی مورد بررسی قرار گرفته و رعایت شوند. برای اجرای صحیح این محصول، باید آن را در محل‌های صحیح محاسبه شده قرار داد.
وال مش در مقررات ملی ساختمان
گفته شد وال مش جدیدترین روش مهار دیوارها و مقاوم سازی آنها در برابر زلزله است. به همین دلیل قوانین و نکاتی برای اجرای آنها وجود دارد که این قوانین در آیین نامه ۲۸۰۰ که پیوست ششم آیین نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله است، آورده شده‌اند. این آیین نامه مسلح کردن دیوار با شبکه الیاف (وال مش) را به عنوان نوین ترین روش مهار دیوار عنوان کرده است. مطابق با ضوابط پیوست ششم این آیین نامه، در صورت استفاده نواری از وال مش، باید حداقل ۱۰۰ گرم بر متر مربع و در صورت استفاده سرتاسری حداقل ۵۰ گرم بر متر مربع در هر سمت دیوار باید استفاده شود. قوانین و ضوابط ذکر شده مربوط به وال مش در آیین نامه ۲۸۰۰ به صورت دقیق و عینا در بخش وال مش آیین نامه ۲۸۰۰ آورده شده است.
وال مش آیین نامه ۲۸۰۰
یک روش مهار لرزه‌ای دیوارها مسلح کردن آن با شبکه الیاف شیشه یا وال مش می‌باشد. در این روش خمش دیوار، یک طرفه و در راستای قائم می‌باشد بنابراین دیوار نیازی به وادار نداشته و محدودیتی در طول دیوار وجود ندارد. توجه شود که در این حالت در لبه‌های دیوار و کنار بازشوها باید بر روی دیوار از نوار شبکه الیاف استفاده نمود. در این روش نوارهای شبکه ساخته شده از الیاف کربن یا شیشه بر روی دیوار قرار داده شده و نازک کاری بر روی آن به صورت دستی پاشیده می‌شود. بعد از انجام لایه اول پاشش باید نبشی مهار خارج صفحه دیوار در بالا و پایین دیوار اجرا شده و لایه نهایی نازک کاری دیوار بر روی نبشی اجرا شود (توجه شود که نباید پاشش بر روی نبشی اجرا شود و از حرکت داخل صفحه دیوار جلوگیری نماید). در صورت وجود حداقل ۵۰ میلیمتر کفسازی که پایین دیوار در داخل آن قرار گیرد نیازی به اجرای نبشی پایینی نمی‌باشد. در این روش، درصورتیکه نازک کاری روی دیوار از جنس سیمان انتخاب شده باشد، الیاف شیشه مقاوم به قلیا (AR- Glass)با مقاومت تسلیم بیش از MPa 1000 مناسب بوده و در صورتی که نازک کاری از جنس گچ منظور شده باشد، استفاده از الیاف شیشه E-Glass نیز با همان مقاومت تسلیم مجاز می‌باشد. در هر دو صورت، مقدار الیاف مورد نیاز با توجه به مشخصات آنها در حالت استفاده به صورت سرتاسری حداقل ۵۰ گرم بر متر مربع (در هر سمت دیوار) و در حالت استفاده به صورت نواری حداقل ۱۰۰ گرم بر متر مربع می‌باشد. از شبکه الیاف کربن با مقاومت تسلیم بیش از MPa 3000 نیز می توان به عنوان جایگزین الیاف شیشه استفاده نمود. این روش با توجه به حذف وادارها می‌تواند نسبت به سایر روش‌ها از هزینه کمتری برخوردار بوده و برای ساختمان‌های موجود نیز قابل کاربرد می‌باشد.
شبکه الیاف یک ساختار شبکه‌ای متشکل از نخ‌های متعدد است که به یکدیگر متصل شده‌اند. شبکه الیاف می‌تواند دارای ساختار یک جهته یا دو جهته باشد. ساختار یک جهته به معنای این است که نخ‌ها در یک راستا از مقاومت کششی مناسبی برخوردار هستند اما در جهت دیگر مقاومت کمتری داشته و نخ‌های ضعیف تر تنها برای اتصال و کنار هم نگهداشتن نخ تر استفاده شده‌اند؛ لذا در طراحی و کاربرد باید جهت قوی ملاک باربری باشد. در مش دو طرفه در هر دو جهت نخ‌ها از مقاومت کششی بالایی برخوردار می‌باشند. فاصله بین چشمه‌ها (یک نخ تا نخ مجاور) در ساختار شبکه‌ای بنا به طراحی می‌تواند متفاوت باشد. اما این فاصله نباید از ۵ میلیمتر کمتر باشد. همچنین حداکثر اندازه سنگدانه مورد استفاده در ملات، برای اتصال شبکه الیافی باید از نصف فاصله باز بین ها بیشتر نباشد. چشمه ژئوگریدهایی که ساختار شبکه‌ای پلیمری داشته و از نخ و الیاف تشکیل نشده‌اند و همچنین پارچه الیافی که عموما در ساختارهای کامپوزیت FRP مورد استفاده قرار می‌گیرد نباید به عنوان، شبکه الیافی مورد استفاده قرار گیرند.
لازم به ذکر است الیاف شیشه مورد استفاده در محیط سیمانی حتما باید از الیاف شیشه مقاوم به قلیا باشند، به علت اینکه در محیط سیمانی (با pH بیش از ۱۲٫۵) الیاف شیشه تحت تاثیر قلیایی محیط پیرامون خود قرار می‌گیرند و کاهش مقاومت پیدا می‌کنند. در نهایت فرآیند خوردگی در محلول قلیایی با گذشت زمان می‌تواند تا تخریب کامل شبکه ادامه پیدا کند و به این ترتیب طول عمر الیاف لایه تقویت کاهش می‌یابد. کاهش مقدار قلیای سیمان و ایجاد یک لایه سد محافظتی روی الیاف در برابر اثرات شیمیایی محیط، هرچند راهکارهای موثری در بهبود خوردگی الیاف شیشه می‌باشند اما کافی نیست و حتما لازم است از الیاف شیشه مقاوم به قلیا استفاده نمود. الیاف شیشه مقاوم به قلیا باید دارای حداقل ۱۶ درصد زیرکونیا باشد.
تعیین سطح مقطع نخ، دانسیته، مقاومت کششی و مدول الاستیسیته، تعیین درصد زیرکونیا در الیاف و آزمون مقاومت به قلیا از جمله آزمون‌های ضروری برای شناخت ویژگی‌های مش شیشه می‌باشند.
تعیین سطح مقطع نخ، دانسیته، مقاومت کششی و مدول الاستیسیته، تعیین درصد کربن یا گرفتن طیف مادون قرمز FTIR از نمونه از جمله آزمون‌های ضروری برای شناخت ویژگی‌های مش کربنی می‌باشند.
مزایای وال مش
- وال مش محصولی بسیار اقتصادی و مقرون به صرفه است.
سرعت اجرای وال مش نسبت به سایر روش‌های مهار دیوار بالاتر است.
اجرای وال مش آسان بوده و انجام این کار نیاز به نیروی متخصص ندارد و به راحتی توسط یک تیم اجرایی نیمه ماهر امکان پذیر است.
محدودیتی در طول و ارتفاع دیوارهایی که قرار است به وسیله وال مش مهار شوند وجود ندارد.
استفاده از وال مش را می‌توان بهترین راه مقاوم سازی دیوارها و بهبود عملکرد سازه در برابر زلزله دانست.
معایب وال مش
وال مش، محصولی است که ایرادی به آن وارد نیست. تنها موردی که باید در استفاده از این محصول به آن توجه داشت این است که در صورت استفاده از وال مش، باید از وال مش با کیفیت استفاده کرد. زیرا در صورتی که از وال مش با کیفیت پایین استفاده کنیم، نه تنها ایمنی ساختمان افزایش نمی‌یابد، بلکه با ضعف سازه و آسیب پذیری بیشتر آن مواجه خواهیم شد.
کلام آخر
با توجه به آنچه که گفتیم، وال مش جز رایج‌ترین و البته به صرفه‌ترین نوع هستند. وال مش راهی جایگزین برای وال پست، به منظور مقاوم سازی دیوارها است. باید توجه داشت که اجرای سازه حمایتی (مانند میلگرد بستر یا وال پست و یا جایگزین آن، وال مش) در سازه‌های بزرگ لازم و ضروری است. عدم اجرای سازه حمایتی هزینه‌های ساخت و ساز را کاهش می‌دهید اما این امر همچنین موجب کاهش امینت سازه شده و در صورت بروز زلزله، عواقب و خسرات جبران ناپذیری در پی خواهد داشت. در این مقاله به بررسی قوانین و ضوابط وال مش در مقررات ملی ساختمان پرداختیم. در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر و یا مشاوره با کارشناسان شرکت هوملکس، با ما تماس بگیرید.
دفتر تهران
۲۸۳ ۲۸۴ – ۰۲۱
دفتر کرج
۵۱۲۵ ۳۴۲۰ – ۰۲۶
مدیر فروش
۰۹۱۲۱۰۲۷۶۶۷
